Çocuklarda topallama nedenleri

Çocuklarda topallama(aksama) nedenlerini yaş guruplarına ayırarak incelemek tanı koymayı daha kolaylaştırmaktadır. Bu nedenle çocuları yürümeye başladığı yaştan itibaren 3 yaş grubuna ayırarak inceleriz

Grup(1 ile 3 yaş grup arası yürüyen çocuklar): Bu yaş grubunda tanı koymak oldukça zordur. Ya konuşamazlar ya da şikayetlerini tam olarak anlatamazlar. Bu nedenle bu durumda çocuktan çok aileden bilgi alarak tanıya gidilmeye çalışılır. Ayrıca bu yaş grubunda hekim korkusu nedeni ile detaylı muayene yapmakta her zaman mümkün olmayabilir. Bu nedenle aile ile konuşurken çocuğun muayene odası içerisinde serbestçe dolaşmasına müsaade edilerek çocuk fark ettirilmeden gözlemlenir. Ayrıca bu yaş grubu henüz yürümeyi yeni öğrendiği için denge kurmakta zorlanır ve yürüme koordinasyonunu tam olarak sağlayamadığı için yürüyüşü büyük çocuklara göre zaten farklıdır. Buna ek olarak patolojik yürüyüş eklendiğinde tanı konulması zor olabilir. Bu durumda ailenin gözlemi çok önemidir.

Topallamanın ani olarak başlayıp başlamadığı ve uzun zamandır olup olmadığı, topallamanın ağrılı mı yoksa ağrısız mı olduğu mutlaka araştırılmalıdır.

Grup(4-10 yaş arası çocuklar): Bu yaş gurubu yeni yürümeye başlayan çocuklara göre daha kolaydır. Çünkü bu yaş grubunda iletişim kurmak daha kolaydır ve yürüyüşleri de normalle yakındır.

Grup(11-15 yaş grubu): Bu yaş grubu iletişim kurmaya en müsait gruptur ancak okul problemi gibi bir takım problemler nedeni ile şikayetlerini abartabilir veya belirtmeyebilir. Bu nedenle daha dikkatli muayene yapılmalıdır.

Topallayan Çocukta Ayırıcı Tanıda akla gelmesi gereken Hastalıklar:

A:Travma: ilk akla gelmesi gereken durumdur. İyi bir anamnez ve muayene ile ortaya çıkarılabilir. Ancak küçük çocuklarda iletişim kurmak zor olduğu için travma anamnezi almak zor olabilir. Detaylı muayene yapmak gerekir. Travma sonrası oluşabilecek kırık veya adele yaralanmaları topallamaya neden olabilir.

B: Enflamatuvar ve enfeksiyöz hastalıklar

Geçici Sinovit (Toksik Sinovit veya Eklem Nezlesi olarak da adlandırılır) :

En sık eklem ağrısı ve topallama sebebi arasındadır. En sık kalça ekleminde görülürken diğer eklemlerde de görülebilir. Sıklıkla 3-8 yaşları arasında görülür. Hasta akşam yattığında ağrısı yokken sabah uyandığında topallama şikayeti vardır. Sıklıkla son 2 hafta içerisinde geçirilmiş bir viral enfeksiyon vardır. Şiddetine göre aksama veya hiç yürüyememe şeklinde ortaya çıkabilir. Nadiren ateş 38 derece veya üzerine geçebilir. Sıklıkla kan testlerinde C–reaktif protein, sedimantasyon ve lökosit sayısı normal sınırlar içerisinde ya da geçirilmekte olan viral enfeksiyona bağlı olarak hafif dereceli yüksek olabilir. Röntgen görüntüsü normaldir, Ultrason yapıldığında eklem zarında kalınlaşma ve eklem sıvısında artma görülebilir, ancak bu bulgular mikrobik septik artritte de olabilir. Geçici sinovit sıklıkla septik artrit ile karışabilir. Gecici sinovitin mutlaka Septik artritten ayrılması gerekmektedir. Geçici sinovit sekel bırakmadan iyileşirken septik artrit sakatlığa neden olabilen bir hastalıktır. Bu nedenle tanı doğru olarak konulmalıdır. Bazen tanı koymada şüphe oluşur ise o zaman eklemden iğne ile eklem sıvısı alınarak tahlil yapılır. Bu sıvı septik artrit ile geçici sinovit ayrımını kesin olarak koydurur. Sıvı tahlilinde geçici sinovitte mililitrede 5.000-15.000 arası lökosit saptanırken bunun %25 i polimorfonükleer lökosit dir. Geçici sinovit tedavisinde basit antienflamatuvar şuruplar kullanılır. Genellikle 10 gün içerisinde tamamen geçer.

Septik Artrit: (Mikrobik eklem iltihabı):

Septik artrit ortopedinin acillerinden birisidir. Ekleme bulaşan bakteri eklemde çoğalarak eklem hasarı oluşturur. Hastada yüksek ateş ve şiddetli ağrı ve huzursuzluk vardır. Hasta genellikle sırtüstü yatar ve etkilenen bacağını hiç hareket ettirmez. Hastaya yapılan kan tahlilinde C-reaktif protein, sedimentasyon ve lökosit oldukça yükektir. Ancak Septik Artritin başlangıcı geçici sinovit ile karışabilir, bu nedenle dikkatli olmak gerekir. Şüphe duyulduğunda mutlaka eklem sıvısı alınır. Eklem sıvısında lökosit sayısı 80.000-200.000 arasındadır ve bunun %75 den fazlası polimorfonükleer lökosittir. Alınan sıvıda bakteri görülmesi tanıyı kesinleştirir. Tanı konulduğu anda acil olarak eklemin ameliyat ile açılarak yıkanması oluşacak sakatlığı önler.

Osteomiyelit(kemik iltihabı):

Kemiğe bakteri bulaşması sonrasında kemik iltihabı oluşabilir. Özellikle 1-3 yaş arası çocuklarda kemik iltihabı bölgesel ağrı, şişlik veya yalancı felç ile kendini gösterebilir. Ergenlerde hastalığın seyri daha sessiz seyredebilir. Erken tanı ve tedavi edilmez ise kalıcı sakatlık bırakabilir.

Diskit:

Omurga kemikleri arasında bulunan disk denilen kıkırdağın iltihabıdır. Sırt ve bel ağrısına neden olarak yürümeyi bozabilir. Çocuktan öne eğilmesi istendiğinde bunu yapamaz, belini dik tutmaya çalışarak dizlerini kırarak eğilir. Genellikle çocukta hasta görünümü yoktur, ancak sıklıkla kan tetkikinde sedimentasyon yüksektir. Genellikle erken dönemde röntgen ile tanı koymak zordur, Sintigrafi veya MR gerekebilir.

Jüvenil Romatoid Artrit:

Genellikle 2 yaş civarında çocuklarda hafif aksamaya neden olur. Kız çocuklarda 4 kat daha sık görülür. En sık ayak bileği ve diz eklemini tutar. Erken dönemde lökosit, seimentasyo ve romatoid faktör normal olabilir, ancak ilerleyen evrelerde yükselme görülür. Tedavisi için hasta çocuk Romatoloğuna gönderilir.

C:Nörolojik Hastalıklar

Çocuğun yürümesinde anormallik varsa ve çocuk normal zamanında yürümeye başlamadıysa nörolojik bir hastalık akla gelmelidir. 18 ayda halen yürümeye başlamamış çocuk da yürüme gecikmiş olarak kabul edilir. Annenin hamilelik dönemi, doğum ve doğum sonrası erken dönemleri iyice sorgulanmalıdır.

Serebral Palsy:

Doğum sırasında bebeğin beyninin oksijensiz kalması sonucu kasları kontrol eden beyin kabuğunun harabiyeti ile oluşur. Değişik derecelerde ortaya çıkar. Kaslarda spastisite meydana gelir. Bu da yürümeyi etkileyebilir. Yürüme çağına gelen çocukta serebral palsy tanısı genellikle klinik gözlem ile konulabilir.

Kas Hastalıkları(Distrofiler):

Genellikle 2-5 yaş arası erkek çocuklarda görülür. Geç yürüme, merdiven çıkmada zorluk vardır. Aynı zamanda baldır kaslarında yalancı kalınlaşma vardır. Kas güçsüzlüğü ile seyreder. Tanı koymak için kanda CPK( Kreatinin fosfokinaz) seviyesinin ölçülmesi faydalıdır.

D- Anatomik Bozukluklar

Gelişimsel Kalça Çıkığı:

Bu hastalık yeni yürümeye başlayan çocuklarda ağrısız bir topallama ile kendini gösterir. Bu hastalıkta kalça eklemi kısmi veya tam çıkıktır. Tek taraflı olduğunda çocuğun bir bacağında kısalık vardır. Çift taraflı olduğunda ise ördek yürüyüşü görülür. Bu hastalık 6 aylıktan büyük çocuklarda röntgen ile saptanabilir.

Koksa Vara:

Doğumsal ya da gelişimsel olabilir. Bu hastalıkta da yürüme sırasında ağrı yoktur. Kalça kemiğinin açısı azaldığı için ortaya çıkar.

Leg-Calve-Perthes Hastalığı:

Sıklıkla 4-12 yaş arası çocuklarda gözükür. Hastalarda fiziksel aktivite ile artan ve istirahat ile geçen bir ağrı vardır. Bu hastalıkta kalça topuzunun kan dolaşımının bozulması sonucu ortaya çıkar ve tedavi edilmediği taktirde kalıcı sakatlık bırakabilir.

Femur Başı Epifiz kayması:

Genellikle 11-13 yaş arası kız çocuklarda ve 12-15 yaş arası erkek çocuklarda ortaya çıkar. Kalça topuzunun büyüme kıkırdağının kayması ile ortaya çıkar. Tedavi edilmez ise kalıcı sakatlık bırakabilir. Akut veya kronik şekillerde ortaya çıkar. Akut olanda şiddetli ağrı vardır ve hasta yürüyemez, kronik olanda ağrı aktivite ile artar ve topallama görülür. Mutlaka tedavi gerektirir.

Kondroliz:

Eklem kıkırdağının erimesi olarak tarif edilir. 12-14 yaş arası kız çocuklarında görülebilir. Ağrı mutlaka vardır. Nadir görülen bir hastalıktır.

Osteokondritis Dissekans:

Genellikle ergenlik çağında ortaya çıkar. Eklem kıkırdağının kopması şeklinde görülür.

Diskoid Meniskü:

Genellikle 8-12 yaşları arasında görülür. Diz eklemi içerisinde bulunan menisküsün doğuştan şekil bozukluğu olması nedeni ile görülür.

Aşırı kullanma sendromu:

Sporcu çocuklarda sık görülür. Tendonların kemiğe yapışma yerinde ağrı ile ortaya çıkar. Anamnezde aşırı sportif faaliyet vardır.

E- Tümöral Hastalıklar

Primer kemik tümörleri çoğunlukla 20 yaş altında ortaya çıkar. Çoğunda röntgen ile tanı konulabilirken, Lösemi ve Ewing Sarkomunda tanı zor olabilir. 5 yaşın altında çocuklarda tümör düşünüldüğünde akla nöroblastom veya lösemi sık gelmelidir.

Lösemi:

Akut Lösemi 16 yaş altındaki çocuklarda en çok görülen kanser türüdür ve görülme sıklığı 2-5 yaş arasında zirve yapar. Genel belirtiler arasında solgunluk-yüksek ateş-lekelenme ve kanamalar görülebilir. Lösemi hastalarının %20 sinde kas iskelet sistemi şikayetleri vardır. Kan testlerinde anemi, lökosit sayısında artış ya da azalma, sedimentasyon yüksekliği bulunur. Ancak bu bulgular ile enfeksiyondan ayırmak zordur. Şüphede kalınırsa mutlaka çocuk hematoloji uzmanına göndermek gerekir.

Osteoid osteoma:

Sıklıkla 5- 30 yaş arasında görülür. İyi huylu bir tümördür. En yaygın bölgesel ağrı ile ortaya çıkar. Özellikle gece ağrısı tipiktir. Tanıda sintigrafi önemli yere sahiptir. Ameliyat ile çıkarılmadan ağrılar geçmez.

Yukarıda saydığımız tüm hastalıklar çocuklarda aksamaya neden olmaktadır. Bu hastalıklardan bazıları acil müdahale gerektirirken bazılarında ise takip yeterlidir. Acil müdahale gerektiren hastalıklar eğer ihmal edilir ise kalıcı sakatlık bırakabileceği gibi hayatı da tehdit edebilir. Bu nedenle topallama tespit edilen çocuğun mutlaka bir ortopedi uzmanına muayene ettirilmesi gerekmektedir.