Kayık Tabanlı (Rocker Bottom) Ayakkabılar ile ilgili Bilmemiz gerekenler

Geçmişte bu ayakkabılar, özellikle ayak bileği ameliyatı olan hastalarda ortopedi hekimleri tarafından özel olarak yaptırılmaktaydı.

Son yıllarda bu ayakkabıların faydalı yanlarını keşfeden ayakkabı sanayi sektörü hiç bir ortopedik problemi olmayan normal insanların da günlük kullanımı için bu ayakkabıları üretmeye başladı.Son 2 yıldır bazı markalar da ülkemiz pazarında satılmaya başlandı. Bu ayakkabıların pazarlanması sırasında bir çok faydası olduğundan bahsedilmektedir. Gerçekten bu ayakkabılar bu kadar faydalımıdır? Bu konuda yapılmış bilimsel çalışmaların inceledim. Bunun sonucunda elde ettiğim bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum.

Öncelikle bu ayakkabıların özelliklerine kısaca değinelim:

1a 1bBu ayakkabıların özel sert dolgu silikondan oluşan bir taban yapısı vardır. Bu ayakkabıların tabanları klasik ayakkabı tabanları gibi esnek değildir. Yürüme sırasında yuvarlanma hareketi ile ayak tabanının esnemesini engeller. Bu ayakkabıların spor modellerinin yanında günlük kullanılan modelleri de mevcuttur.

Taban yapısı yumuşak olan ve sert olan kayık tabanlar bulunmaktadır:

Bu yazıda özellikle sert tabanlı ayakkabıları inceleyeceğiz.

Tıbbi Tedavi olarak bu ayakkabılar nerede kullanılır?

2a

2bAyak baş parmağı ekleminin kireçlenmelerinde(Halluks Rigidus) ve ayak tabanındaki zarda (Plantar fasiit) veya tarak kemiklerinde ağrı bulunan kişilerde Kayık tabanlı ayakkabılar yürüyüş sırasında ayak taban zarındaki gerginliği azaltarak ağrıyı azaltmaktadır(1, 2).Ayrıca baş parmak veya ayak bileği ana ekleminin çeşitli hastalıklar sonucu dondurulması ameliyatı sonrası bu ayakkabılar olmadan hastaların yürümesi çok zordur.

Diyabet(şeker hastası) hastalarında kullanımı: Özelikle kan şekeri kontrol altında olmayan şeker hastalarında ayak parmaklarında bası yaraları oluşmakta, gelişen enfeksiyon ve damar problemleri nedeni ile amputasyona(bacağın kaybedilmesine) kadar gitmektedir. Kayık tabanlı ayakkabıların özellikle ön ayak tabanındaki yükü azaltması sayesinde oluşması muhtemel yaraları azalttığı tespit edilmiştir. Ancak ileri dönem diyabetiklerde ortaya çıkan yaygın sinir hasarı(nöropati) varsa dikkatli kullanılması gerekmektedir. Aksi taktirde denge problemine yol açarak düşmelere neden olabilir(3).

Bacak ve kalça kaslarını şekle sokar mı?

Özellikle sert tabanlı ayakkabılarda ayak bileği eklemi daha fazla hareket etmekte, Baldır, uyluk ve kalça çevresi kasları daha fazla gerilmektedir(4). Bu sayede kas gerilimi artarak bacak ve kalça kaslarının şekle girmesi sağlanır.

Kilo verdirir mi?

Yapılan çalışmalarda kayık tabanlı ayakkabıların metabolik enerji tüketimini artırdığı dolayısı ile bu ayakkabılar ile yürümenin düz ayakkabılara göre kilo vermeye daha fazla faydası olduğu tespit edilmiştir(5).

Kronik bel ağrısını azaltır mı?

Toplumun %80 inde hayatın bir döneminde bel ağrısı meydana gelmektedir. %5-20 sinde bu ağrılar kalıcı kronik ağrı şeklindedir. Kayık tabanlı ayakkabı üreticileri bel ağrısı bulunan hastalarda kötü postürü düzelttiği ve kas dengesini sağladığı için bu ayakkabıların kullanılmasının kronik bel ağrılarında azalttığını belirtmekle beraber bunu destekleyecek bilimsel çalışma mevcut değildir(6). Kayık tabanlı ayakkabıların bel ağrısı üzerine etkisini araştıran literatürdeki tek kapsamlı çalışmada ; Mac Rae ve arkadaşları düz tabanlı ve kayık tabanlı ayakkabıları karşılaştırdıklarında kronik bel ağrısı üzerinde her iki ayakkabının birbirine üstün olmadığını, hatta ayakta durmak ve yürümekle artan bel ağrılarında düz tabanlı ayakkabıların daha faydalı olduğunu tespit ettiler(6). Dolayısı ile bel ağrısının tedavisinde bu ayakkabıların yeri yoktur.

Bu ayakkabılar ile koşulabilir mi?

Bu ayakkabılar sert dolgu tabanlı olduğu için yürüyüş sırasında ağrıyı azaltmakla birlikte koşu için uygun değildir(1).

Hangi durumda kullanılması sakıncalıdır.

a- Özellikle denge sağlama problemi olan yaşlı hastalarda düşme riskini artıracağı için kullanılması önerilmemektedir.
b- Diz ekleminde problem olan hastalarda kullanılması problemin ilerlemesine neden olabilir(4).
c- Ayak bileği arka kısmında bulunan aşil tendonu ile ilgili problemi bulunan hastalarda kullanılması ağrıyı artırabilir.

LİTERATÜRLER

1- Effect of rocker shoes on plantar pressure pattern in healty female runners
Sobhani S, Heuvel E V, Bredeweg S, Kluitenberg B, Postema K, Hijmas J.M, Dekker R.
Gait and Posture 2013,
2-Nonoperative treatment of metatarsophalangeal joint synovitis
Trepman E, Yeo SJ.
Foot Ankle İnt 1995, 16/12) 771-7
3- Kinematic analysis of postural reactions to a posterior translation in rocker bottom shoes in younger and older adults
Kimmel-Scott D.R, Gulledge E.N, Bolena R.E, Albright B.C
Gait and Posture 2014(39); 86-90
4- Priformis syndrome ,n knee osteoarthritis patients after wearing rocker bottom shoes
Byeon G.J, Kim K.H,
The Korean Journal of Pain 2011, 24(2): 93-99
5- Metabolic cost and mechanical work during walking after tibiotalar arthrodesis and the influence of footwear.
Van Engelen , Wajer SJ, Van der Plaat QE, Doets HC, Van Dijik CN, Houdjik H.
Clinical Biomechanics 2010(25): 8; 809-815
6-Effectiveness of rocker sole shoes in the management of chronic low back pain.
Mac Rae C.S, Lewis J.S, Shortland A.P, Morrissey M.C, Critchley S.D,
Spine. 2013; 38(22): 1905-1912

Written by Prof. Dr. Özgür ÇETİK

1973 yılında Giresun’da doğan Prof. Dr. Özgür ÇETİK, Eğitimini 1995 İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, 2000 İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji ve 2007 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi doçentliğini tamamlayarak , 2013 Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde profesör unvanı almıştır. Dr.Çetik; 1996 – 2000 İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi, 2001 – 2002 Özel Avrasya Hastanesi, İstanbul Uzman Hekim, 2002 – 2007 Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yardımcı Doçent, 2002 – 2003 Bingöl SSK Hastanesi, 2002 – 2003 Diyarbakır 600 yataklı Asker Hastanesi, 2008 – 2011 Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doçent ve 2011 yılından beri Acıbadem Sağlık Grubu’nda Ortopedi ve Travmatoloji Profesörü olarak görev yapmaktadır. Dr.Çetik evli ve 2 çocuk babasıdır.