PRP Hakkında Bilmek İstedikleriniz

PRP nin Tarihi:

Trombosit bakımından zengin plazma (PRP) preparatları ilk olarak 1980’lerde  tanımlandı. PRP kullanımı  dermatoloji, çene cerrahisi, plastik cerrahi, kalp cerrahisi, göz, üroloji ve jinekoloji alanlarında genişlemiştir. Bununla birlikte son yıllarda  PRP’ hem akut hem de kronik kas-iskelet sistemi problemleri için bir tedavi olarak ortopedi alanında sıkça kullanılmaya başlanmıştır. PRP, bazı kas-iskelet sistemi hastalıkları için oldukça umut verici bir tedavi yöntemidir. Ancak unutmamak gerekir ki PRP her derde deva bir mucize değildir.

PRP Nedir?

PRP ingilizce “Platelet Rich Plasma” kelimelerinin baş harflerinden oluşur, Tükçe karşılığı Trombositten zengin  plazma anlamına gelir. Trombosit kan pıhtılaşmasında görev yapan küçük  kan hücreleridir.

PRP Nasıl Elde edilir?

Kol  toplar damarından alınan venöz kanın özel bir alet içerisinde belirli bir hızda çevrilmesi (santirfüj edilmesi) ile elde edilir. PRP tamamen kişinin kendisine ait bir üründür. Uygulanan sisteme bağlı olarak kişiden 8-60 cc arası kan alınır. Bu kan özel bir cihaz içerisinde ayrıştırılır, bu ayrıştırma sonrasında 2-6 cc arasında zenginleştirilmiş plazma elde edilir. Elde edilen plazmanın içeriği ve miktarı kişiye göre ve uygulanan sisteme göre değişkenlik gösterebilir.

PRP içinde ne vardır?

PRP tamamen hastanın kendi kanından elde edilen doğal bir üründür. PRP içinde yüksek oranda trombosit bulunan (kan pıhtılaşma hücreleri) bir serumdur. Trombositler içerisinde bulunan birçok iyileşmeyi sağlayıcı faktör (TGF-1, PDGF, bFGF, VEGF, EGF, IGF-1) adınını verdiğimiz madde konsantre edilmiş olarak bulunmaktadır. Bu faktörlerin doku iyile

ştirmeyi hızlandırıcı etkisi vardır.

İstisna olarak bazı PRP firmalarında hastanın serumuna ek olarak Hiyaluronik Asit eklenmektedir. Bu hiyaluronik asit labaratuvar ortamında elde edilmiş yapay eklem sıvısıdır. Bu ürünü pazarlayan firmaların iddiası PRP nin etkisine ek olarak Hiyaluronik Asitin de etkisi ile daha iyi bir iyileşme olduğudur. Ancak bunu destekleyici bilimsel veriler yetersizdir.

PRP  bir kök hücre tedavisi midir?

Kesinlikle hayır. PRP ile Kök hücre tamamen farklı tedavi yöntemleridir. Bazen PRP tedavisinin hastalar tarafından kök hücre tedavisi olarak algılandığına t

anık olmaktayız. Kök hücre tedavisi ve PRP tedavisi serumun elde ediliş şekli ve  etki mekanizması bakımından tamamen birbirinden farklı yöntemlerdir. PRP poliklinik şartlarında anestezi  gerekmeden elde edilebilir ve  birden fazla seans uygulanması gerekir. Kök hücre ise ameliyathane şartlarında karın cilt altı yağ dok

usundan veya leğen kemiğinin içinden özel yöntemle alınarak eklem içine y

apılır. Kök hücre tedavisi 1 kez uygulanır.

PRP başka bir kişiye yapılabilir mi?

Hayır. Kan ürünü olan PRP ile başkalarına hastalık bulaşma riski vardır. Bu nedenle PRP sadece kişinin kendisine uygulanmaktadır.

PRP kaç  kez uygulanabilir?

Bu konuda kesin bir tedavi yöntemi bulunmamakla birlikte güncel yaklaşımda her bir kür tedavide; 2 veya 3 kez uygulama yapılmaktadır. Bir veya iki hafta ara ile uygulamalar yapılır. Tekrar ne zaman uygulanması gerektiği ile ilgili de kesin bir bilgi bulunmamakla birlikte benim yaklaşımım hastanın 1. kürden en az altı ay fayda görmesi şartı ile altı ay sonra ikinci kür tedavi uygulanabilir. Eğer hasta yapılan tedaviden 6 aydan az süre ile fayda gördü ise tekrar aynı bölgeye PRP yapılmasını önermiyorum. Eğer hasta en az 6 ay fayda gördü ise altı aylık periotlar halinde tekrarlanmasında  bir sakınca yoktur.

Her PRP Aynı mıdır?

Piyasada birçok ticari firma tarafından üretilmiş farklı özelliklere ve değişkenlere sahip PRP kitleri mevcuttur.  Değişkenler arasında trombosit konsantrasyonu, lökosit konsantrasyonu, büyüme faktörü içeriği ve ayrıca ayırma ve aktivasyon yöntemlerinde farklılıklar bulunur. 

PRP’nin bileşiminin optimize edilmesine doğru bir adım atmak için, son çabalar PRP içindeki lökosit konsantrasyonunun rolünü belirlemeye çalışmıştır. Basitçe, lökositler, iltihabik sitokinlerin birincil kaynağıdır ve çalışmalar, bu iltihabik mediatörlerin, lökosit bakımından zengin PRP’de IL-1 TN, TNF-a, IL-6 ve IL-8’i biriktirdiğini göstermiştir.  Lökositten zengin PRP ve Lökositten Fakir PRP olmak üzere kabaca 2 türlü PRP vardı

PRP Hangi Ortopedik Problemlerde Tercih Edilmektedir?

1-Tendon Hastalıkları Tedavisi

Tendon yaralanmalarının veya tendinopatilerin PRP ile tedavisi çeşitli çalışmalara konu olmuştur PRP’de bulunan faktörler ödemin iyileşme aşamaları, hücre çoğalması  ve hücrelerin yaralı dokuyu yeniden üretmesi, kan damarı oluşumunu sağlayabilir. Bu etki mekanizmaları, biyolojik koşulların doku iyileşmesi için elverişli olmadığı kronik tendinopatilerde özellikle önemli olabilir. PRP enjeksiyonlarının semptomatik tendinopatinin tedavisinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

a-Lateral Epikondilit

PRP fizik tedaviye cevap vermeyen lateral epikondilitli hastalar için potansiyel bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilmiştir. PRP’nin lateral epikondilit semptomlarında kortikosteroid enjeksiyonundan daha uzun süreli sürekli rahatlama sağlayabileceğini ve bu nedenle PRP’nin özellikle  iyi bir tedavi seçeneği olduğunu düşündürmektedir. Özellikle Lateral epikondilit için Lökositten zengin PRP uygulanması  PRP nin etkisinin daha fazla olmasını sağlar.

b-Patellar Tendinopati

PRP’nin kronik  patellar tendinopatiyi tedavi etmek için kullanımı randomize kontrollü çalışmalar ile desteklenmiştir. PRP ile tedavi edilen grup,  belirgin bir iyileşme gösterirken,   ayrıca PRP enjeksiyonlarının, kronik  patellar tendinopatinin tedavisi için odaklanmış ekstrakorporeal şok dalgası tedavisine (ESWT) kıyasla faydasını bildirmiştir. PRP kronik patellar tendinopati için uygun bir tedavi seçeneği olarak kabul edilmektedir.

c-Aşil Tendinopati

Aşil tendiniti veya tendinopatisinde PRP nin tedavide önemli bir rol oynadığı saptanmıştır. Konservatif tedaviden fayda görmeyen hastalarda PRP iyi bir seçenektir.

d-Rotator Manşet Tendinopatisi

PRP Rotator manşet hastalıklarında steroid kadar etkili değildir. Bazı yayınlarda Ultrason eşliği ile direkt tendon içine yapılacak PRP nin steroid enjeksiyonu kadar etkili olabileceğini göstermekle birlikte pratikte bunu uygulamak teknik olarak oldukça zordur.

2- Akut Kas yırtıkları

Çoğunlukla spor yapanlarda ortaya çıkan kısmi kas yırtıklarının iyileşme sürecinin hızlandırmak ve spora dönüş süresinin kısaltılmak amacı ile yapılabilir.

3- Eklem Çevresi Bağ Yaralanmaları:

Özellikle diz ve ayak bilek eklemlerinde sık görülen burkulmalar sonrasında iyileşme sürecini kısaltmak amacı ile uygulanabilir

4- Eklem içi Kıkırdak Yaralanmalarında:

Özellikle genç sporcularda kısmi eklem kıkırdağı yaralanmalarında  PRP tedavisinin kıkırdak iyileşmesini hızlandırdığı tespit edilmiştir.

5- Plantar Fasiit

 PRP  fad pad atrofi veya plantar fasia rüptürü gibi kortikosteroid enjeksiyonu ile ilgili endişeleri hafifletmektedir .  PRP enjeksiyonlarının, PRP’nin üstünlüğünü gösteren bazı çalışmalarla etkinlik açısından kortikosteroid enjeksiyonlarına uygulanabilir bir alternatif olduğu sonucuna varmıştır. PRP enjeksiyonları, kronik plantar fasiitte ağrı ve fonksiyonu iyileştirmek için etkili bir tedavi gibi görünmektedir ve özellikle PRP’nin gelişmiş güvenlik profilini göz önüne alarak kortikosteroidlerden daha üstün olabilir.

Osteoartrit (Kireçlenme)

a-Diz Eklemi Osteoartriti (Kireçlenmesi)

Diz eklemi kireçlenmesinin  cerrahi dışı tedavisi için PRP eklem içi enjeksiyonlarının etkinliğine olan ilgi artmıştır . PRP’nin hafif-orta şiddette kireçlenme hastalarında daha etkili olduğunu göstermiştir . Özellikle Lökositten Fakir PRP nin daha etkili olduğu bilinmektedir. Bilimsel yayınlar eklem içi PRP enjeksiyonlarının diz kireçlenmesinin tedavisinde ağrı kesici ve fonksiyon artırıcı sonuçları açısından diğer alternatif enjeksiyonlardan daha etkili olduğunu öne sürmüşlerdir. Ancak PRP den görülen faydanın süresi konusunda net bir bilgi bulunmamaktadır.

b-Kalça Eklemi Osteoartriti (Kireçlenmesi)

Kalça eklemi kireçlenme  tedavisi için PRP enjeksiyonlarını hyaluronik asit (HA) enjeksiyonlarıyla karşılaştıran kısıtlı sayıda  klinik çalışma vardır.  PRP ve Hiyaluronik Asit enjeksiyonu grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir sonuç farklılığı yoktur. Ancak veriler sınırlı olsa da, kalça kireçlenmesi için eklem içi PRP enjeksiyonu güvenli olduğu,  ağrı azaltmada ve  fonksiyonu artırmada  iyi etkiye  sahip olduğunu gösterilmiştir. Çok sayıda çalışma PRP’nin başlangıçta Hiyaluronik asit enjeksiyonuna  kıyasla daha iyi bir ağrı azalmasına sahip olduğunu  göstermiştir; Uzun dönemde hyaluronik asit ve PRP arasında fark gösterilememiştir.

Ayak bileği burkulmaları

Yapılan bilimsel çalışmalar PRP enjeksiyonlarının rutin olarak akut ayak bileği burkulmaları için önerilmediği sonucuna varmamıza yol açmaktadır. İyileşmeyi hızlandırma üzerine faydası tespit edilmemiştir.

PRP uygulamasından sonra  istirahat gerekir mi?

PRP enjeksiyonu sonrası 1-2 günlük istirahat genellikle yetmektedir. Bazı hastalarda enjeksiyon sonrası ağrı şikayeti olabilir. Bu ağrının en iyi tedavisi istirahat ve buz tatbikidir. Eğer ağrı kesici almak gerektirecek miktarda ağrı oluşur ise sadece Parasetamol içeren (Minoset- parol gibi) ilaçlar tercih edilmelidir. Antienflamatuvar ağrı kesicileri PRP nin etkisini azaltır. Günlük aktiviteye 1-2 gün içinde dönülebilirken sportif faaliyetlere en az 6 hafta ara vermek gerekir.

PRP nin yan etkileri nelerdir?

PRP kişinin kendi kan ürünü olduğu için herhangi bir allerji durumu meydana gelmemektedir. Ancak yapıldığı yerde geçici olarak ağrı, şişlik ve hassasiyet meydana gelebilir. Buz tatbiki ve parasetamal türevi ağrı kesiciler ile geçer. Sterilizasyon kriterlerine dikkat edilmediğinde enfeksiyon riski vardır. PRP nin bugüne kadar sistemik (Böbrek-karaciğer-kalp gibi) yan etkisi bildirilmemiştir.  Sterilizasyon şartlarına dikkat edilmediği takdirde düşükte olsa enfeksiyon gelişme riski vardır