Sporculardan çok, orta yaşlılarda daha sık görülüyor
Halk arasında sporcu hastalığı olarak bilinen menüsküs, yarım ay şeklindeki kıkırdak yapıların yırtılmasıyla ortaya çıkıyor.
Acıbadem Bakırköy Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Özgür Çetik, kıkırdak yumuşaması ve menüsküsün farklı rahatsızlıklar olduğunu belirterek, “Biz menüsküs yırtığı ameliyatı yapmadan önce, eğer adale zayıflamasına bağlı kıkırdak yumuşaması hastalığı varsa, en az 20 gün süre ile kas güçlendirici egzersiz uyguluyoruz.
Egzersizle diz kapağı ağrıları geçen hastayı tekrar muayene ederek menüsküs yırtığı için ameliyat gerekip gerekmediğine karar veriyoruz” diyor.
Menüsküs hastalığıyla ilgili yanlış bilinenleri aydınlatarak merak edilen soruları yanıtlayan Prof. Dr. Özgür Çetik, şu bilgileri veriyor:
Menüsküs yırtığı kimlerde görülüyor?
Menüsküsler diz eklemi içerisinde bulunan, eklemin korunması, stabilitesinin sağlanması ve eklem kıkırdağının beslenmesi gibi birçok fonksiyonu bir arada yerine getiren yarım ay şeklinde kıkırdak yapılardır. Menüsküs yırtıkları değişik şekillerde oluşabiliyor. Genç aktif hastalarda genellikle zorlanma veya spor travmasına bağlı olarak ortaya çıkıyor. Ancak orta yaşın üzerindeki kişilerde de, dokuların su içeriğinin azalması sonucu meydana gelen tahribat nedeniyle görülüyor. Bilindiğinin aksine menüsküs yırtığı gerçekten sadece sporcu hastalığı değildir. Profesyonel sporcular yaralandığında basında konu gündeme geldiği için insanlar sanki sadece sporcularda bulunan bir hastalıkmış gibi algılıyor. Oysa menüsküs yırtıkları, orta yaşın üzerinde normal bireylerde daha sık ortaya çıkıyor.
Menüsküs yırtığının tanısı nasıl konuluyor?
Menüsküs yırtığı bulunan hastalarda detaylı yapılacak ortopedik muayene ile yüzde 85 oranında menüsküs yırtığı tanısı konulabiliyor. Sıklıkla bu hastalara diz MR’ı çekilmesi gerekiyor. MR incelemesi yapılmasının faydası, muayeneyle yüzde 85 olan tanıyı, MR incelemesi sayesinde yüzde 95’e kadar çıkarabiliyoruz. Ayrıca yırtığın tipi, ameliyat gerekip gerekmeyeceği, eşlik eden başka bulguların bulunup bulunmadığı MR ile ortaya konulabiliyor. Bu nedenle sıklıkla menüsküs yırtığı düşünülen hastaya MR çekiliyor.
Menüsküs yırtığı ne zaman ameliyat edilmez?
Özellikle günümüzde menüsküs yırtığı bulunan hastalarda gözden kaçan veya daha az üzerinde durulan bir konuya dikkat çekmek istiyorum:
MR raporunda menüsküs yırtığı var diye detaylı muayene yapmadan hemen ameliyat kararı vermek bazen telafisi zor sonuçlara yol açabiliyor.
Tıbbi olarak “Kondromalazi patella” olarak ifade ettiğimiz, Türkçesi “diz kapağı kıkırdağının yumuşaması” olan hastalık, kronik menüsküs yırtığı bulunan hastaların hemen tamamında görülen bir durumdur.
Hasta menüsküs yırtığı sebebiyle bacağını daha az kullandığından dolayı, bu yırtığın olduğu taraftaki kaslarda zayıflama meydana geliyor.
Bunun sonucunda da diz kapağı aşırı sürtünmeye başlıyor ve bir süre sonra kıkırdak yumuşaması hastalığı oluşuyor.
Bu hastaların hemen menüsküs yırtığı nedeni ile ameliyat edilmesi adale zayıflığını daha da artırarak ameliyattan sonra hastanın ağrılarının şiddetlenmesine neden oluyor. Hastanın daha sonra bu ağrıların giderilmesi için uzun süre fizik tedavi görmesi gerekebiliyor.
Diz ağrısı şikayetiyle polikliniğe başvuran hastanın detaylı muayenesinin yapılması, ağrının menüsküs yırtığından mı yoksa diz kapağı kıkırdak yumuşamasından mı olduğunun ayırt edilmesi önem taşıyor.
Menüsküs yırtığı ameliyatı yapmadan önce, eğer adale zayıflamasına bağlı kıkırdak yumuşaması hastalığı mevcutsa, mutlaka en az 20 gün süre ile kas güçlendirici egzersiz uyguluyoruz. Egzersizle diz kapağı ağrıları geçen hastayı tekrar muayene ederek menüsküs yırtığı için ameliyat gerekip gerekmediğine karar veriyoruz.
Menüsküs yırtığının tedavisine karar verildiğinde tedavi cerrahidir. Menüsküs yırtığı ilaç ile tedavi edilemez.
Kimlerde menüsküs yırtığı hemen tedavi edilmelidir?
Gençlerde ve sporcularda menüsküs yırtığı hemen tedavi edilmelidir. Menüsküsler diz eklemi için oldukça faydalı yapılardır. Bazı taze yırtıklarda dikildiğinde iyileşme şansı vardır, ancak kronik yırtıklarda başarı şansı azalıyor. Bu nedenle yırtılan kısmın çıkarılması gerekiyor. Özellikle genç hastalarda menüsküs yırtığı uzun dönemde tedavi edilmediği takdirde ağrının yanısıra, eklem yüzeyinde oluşacak pürüz nedeni ile eklem kıkırdağı da hasar görüyor. Orta yaş üstü hastalarda eklem kıkırdağı zaten yaşa bağlı olarak yıprandığı için eğer yırtığa bağlı ağrı veya kilitlenme şikayeti yoksa sırf MR raporunda menüsküs yırtığı yazıyor diye ameliyat etmeye gerek yoktur.
Menüsküs yırtığında nasıl bir cerrahi tedavi uygulanır?
Menüsküs yırtığında artroskopik cerrahi ile tedavi uygulanıyor. Eklem açılmadan anestezi altında ameliyathane şartlarında kameralı borular ile eklem içerisine giriliyor. Eklem içerisi monitör üzerinden görülerek kapalı ameliyat uygulanıyor. Hasta bazen aynı gün bazen de bir gece hastanede yatırılarak taburcu ediliyor.
Her menüsküs yırtığı ameliyat edilmeli midir?
Günümüzde MR raporunda menüsküs yırtığı saptandığında mutlaka ameliyat edilmesi gerekirmiş gibi bir algı vardır. Oysa unutulmaması gerekir ki diz ağrısına neden olan menüsküs yırtığı dışında sebepler de vardır. Hastanın MR raporunda menüsküs yırtığının mevcut olması mutlaka ağrısının bu yırtığa bağlı olduğu anlamına gelmez. Diz ağrısı ile ortopedi polikliniğine başvuran hastanın mutlaka detaylı diz muayenesinin yapılması gerekiyor.
Prof. Dr. Özgür Çetik
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı